“Lasogen bij het doorspitten van de geschiedenis”

Bij uitgeverij Kick in Rotterdam wordt hard gewerkt aan de afronding van het kolossale jubileumboek over honderd jaar vv en sc Heerenveen, dat in opdracht van de club wordt gemaakt. Matty Verkamman, een van de drie eigenaars van Kick en coördinator van het jubileumboekproject, vertelt vanuit zijn huis in het Zeeuwse Kats over de totstandkoming ervan.

U bent al ruim twee jaar bezig met het boek over honderd jaar Heerenveen, loopt dit project gewoon door in deze rare tijd?
“Gelukkig had ik alle veldwerk in Friesland eerder al maanden aan een stuk gedaan, voordat er in maart een andere wereld ontstond. Ik heb bij elkaar enkele honderden uren in Friesland doorgebracht. Ik woon in Zeeland, dus bleef ik vaak in het Oranje Hotel in Leeuwarden slapen, want dat ligt op loopafstand van de Leeuwarder Courant, waar ik het complete fotoarchief op z’n kop heb gehouden. Het was ongelooflijk wat daar allemaal uit tevoorschijn kwam. Vanaf 1946 zijn meer dan duizend wedstrijden van Heerenveen gefotografeerd en die foto’s zaten allemaal per wedstrijd in papieren zakjes.”

Hoe heeft u dat aangepakt?
“Ik kreeg vanuit de uitgeverij de beschikking over mobiele scanapparatuur, die ik in een grote koffer in de trein meesleepte naar Friesland en kon vervolgens naar hartenlust het beeld bij de Leeuwarder Courant tot leven wekken. Als je toch ziet wat er dan uit zo’n beeldarchief naar voren komt – ik voelde me vaak als en kind in de snoepwinkel. Sportclub Heerenveen heeft zelf ook een fantastisch archief. De afspraak werd gemaakt om er allemaal ons voordeel mee te doen. Vanuit Kick scanden we alles en uiteindelijk kon een mega-beeldarchief met zo’n 50.000 foto’s ten behoeve van de club, de krant en de uitgeverij worden samengesteld.”

Dit boek past in een mooie traditie?
“Absoluut. We zijn met onze uitgeverij in 2008 met deze reeks jubileumclubboeken begonnen, toen met het deel Feyenoord, dat in dat jaar honderd jaar bestond. Daarna volgden de boeken over FC Groningen, inclusief de geschiedenis van GVAV, FC Utrecht, met hierin ook alles over DOS, Velox en Elinkwijk, en later nog NAC, PSV, Sparta, FC Twente, Cambuur en Go Ahead. Heerenveen is in deze serie het tiende deel. Alle boeken hebben hetzelfde grote formaat, een omvang van bijna zevenhonderd bladzijden en zijn voorzien van bijna duizend foto’s.”

U bent altijd schrijvend journalist geweest, dus u zal zich niet alleen tot het beeld hebben beperkt?
“Nee, uiteraard niet. Ik heb ook spelers gesproken en geïnterviewd. En als coördinator van dit enorme project was het vooral mijn taak in contact te blijven met het auteurscollectief. Zelf neem ik ook altijd het volledige wedstrijdoverzicht per seizoen voor mijn rekening. Vanaf de invoering van het betaald voetbal is alles compleet, inclusief opstellingen, vrijwel alle teamfoto’s, scoreverloop, scheidsrechter, toeschouwers, enzovoort.”

“Voor Heerenveens eerste Gouden Periode, met negen Noordelijke kampioenschappen achter elkaar in de periode 1942-1951, heb ik alle archieven in het hele land doorgespit. Ik heb er bijna lasogen van gekregen, maar als je zo’n werk voor je rekening neemt, dan moet je bijvoorbeeld ook in de Limburgse dagbladen lezen wat er allemaal in 1950 gebeurde bij de wedstrijden voor de Kampioenscompetitie tegen Limburgia en Maurits. Kostelijk om te doen als je van voetbalgeschiedenis houdt.”

Wie hebben er nog meer meegeschreven aan het boek?
“We hebben hiervoor een fantastisch auteurscollectief met Johann Mast en Anne Roel van der Meer van de Leeuwarder Courant en verder mijn geroutineerde collega-journalisten uit andere delen van het land, zoals Lex Muller, Herman Joustra, Jaap Visser, Henk Mees en Hielke Biemond. Hielke is journalist in Leiden, maar ook een hartstochtelijke fan van Heerenveen. Hij staat bij alle wedstrijden van zijn club op de tribune, uit en thuis. Hij heeft een voortreffelijke pen en heeft voor ons boek onder meer een subliem stuk geschreven waarin hij uitlegt wat het betekent om fan van sc Heerenveen te zijn.”

In de bijlage van de Leeuwarder Courant heeft pas nog een groot verhaal gestaan waarin werd uitgelegd dat jullie bij Kick samenwerken met een Russin, die zich heeft gespecialiseerd in het inkleuren van oude zwart-witfoto’s.
“Klopt. Het gaat om een jonge vrouw die dit werk voor ons doet in Samara, duizend kilometer ten oosten van Moskou. Ze schildert nu de geschiedenis van het Nederlands elftal voor ons in, maar ook heeft ze veel oud beeld van Heerenveen ingeschilderd. Het is een monnikenwerk, waar ze in Rusland heel ver mee zijn, trouwens ook op het gebied van films die van zwart wit naar kleur worden overgezet. Aan één foto werkt ze gemiddeld een uur of vijf.”

Hoe zijn jullie haar op het spoor gekomen?
“Johann Mast, een van de auteurs, heeft haar ontdekt. Hij zag op internet ineens een prachtig ingekleurde elftalfoto van Heerenveen uit 1950 opduiken. Johann is vervolgens dagenlang bezig geweest om uit te zoeken wie die foto had bewerkt. Nou, dat bleek dus een zekere Yulhen te zijn, dat is haar naam als kunstenares. Ze heeft vervolgens op mijn verzoek allerlei andere teamfoto’s ingeschilderd en ook portretten van de spelers uit de jaren vijftig. Ik was een tijdje geleden in Heerenveen bij Bart Hainja, spelet uit de jaren vijftig en zestig. Ik liet hem zijn door Yulhen ingeschilderde portret zien. Zijn mond viel open van verbazing, zo mooi vond hij het.”

Hebben jullie veel gebruik gemaakt van haar werk?
“Alle spelers uit dat kampioenselftal uit 1960 zijn nu ingeschilderd en het zijn stuk voor stuk juweeltjes geworden. Het werk van Yulhen is in korte tijd nogal bekend geworden in Nederland. Vooral Johan Derksen is er helemaal idolaat van en heeft al een en ander bij Veronica Inside laten zien. Johan en ik hebben de afspraak gemaakt dat we er samen met nog enkele anderen iets mee willen doen, uiteraard ook met Johann Mast, want die heeft Yulhen per slot van rekening ontdekt.”

“Ook voor Heerenveen is het natuurlijk hartstikke leuk. We hebben nu alle elftallen uit die periode 1942-1951 in kleur. Wat mij betreft maken ze er vergrotingen van en wordt alles permanent in het Abe Lenstra Stadion opgehangen. Dat zou ik rond honderd jaar Heerenveen trouwens ook heel mooi vinden: een separate beeldexpositie van Abe. We hebben een oceaan aan foto’s van hem beschikbaar. Zou mooi zijn, zo’n expositie, vooral ook omdat Abe net als de club zelf van 1920 is.”

Ook de moderne geschiedenis van Heerenveen komt in het boek volop aan de orde?
“Natuurlijk. De laatste dertig jaar is er, sinds de eerste promotie naar de Eredivisie, heel veel gebeurd. Een club uit een kleine plaats die de Champions League haalt, het is eigenlijk ongelooflijk. Aan die prestatie hebben we dan ook veel aandacht aan besteed, vooral ook via de geweldige fotografie van huisfotograaf Mustafa Gumussu. Van die Champions League laten we bijna twintig pagina’s foto’s zien en ook verhalen.”

Clubiconen krijgen in het boek een eigen hoofdstuk. Kwamen jullie voor lastige dilemma’s te staan?
“Best wel. Over iconen als Abe Lenstra, Riemer van der Velde en Foppe de Haan hoeven we natuurlijk niet te discussiëren, maar de club heeft in die honderd jaar natuurlijk veel meer beeldbepalende personen gehad. Ook in sportief magere decennia. We zijn na veel wikken en wegen tot een mooie, representatieve lijst gekomen die de hele historie bestrijkt, al kun je er natuurlijk eeuwig over blijven discussiëren wie daar wel en niet in hadden gemoeten. Daar zal iedereen anders tegenaan kijken.”

Krijgt het boek een open einde?
“We hebben het laatste hoofdstuk over het seizoen 2019/2020 nog even opengehouden. Ik ga er vanuit dat het seizoen voorlopig niet wordt hervat, maar als er in juni nog gevoetbald zou worden, willen we graag zo actueel mogelijk afsluiten. De presentatie van het boek was eerst gepland voor 28 mei, maar dat is vanwege de coronacrisis geannuleerd. Het boek is verder klaar en we popelen om het te presenteren.”

De voorverkoop van het jubileumboek loopt tot woensdag 6 mei. Wie het gedurende die periode via deze link bestelt, komt met zijn of haar naam op de ‘Wij zijn Heerenveen’-pagina's voorin het boek te staan. Het collectorsitem wordt u in de voorverkoop aangeboden voor 69 euro in plaats van 79 euro, of voor 100 euro in combinatie met een speciaal retroshirt.